تعریف ناشتایی

کدام آزمایشات نیاز به ناشتایی دارند؟

FBC:  قند خون ناشتا،

– لازم است ۸ تا ۱۰ ساعت قبل از این آزمایش چیزی میل نشود و ناشتا بود.

– ترجیحا تا قبل ازساعت ۹ صبح برای نمونه گیری مراجعه فرمایید.

۲hpp :  قند دو ساعت بعد از غذا، که دو ساعت بعد از خوردن اولین لقمه غذا اندازه‌گیری می‌شود

 – مدت زمان صرف صبحانه بیش از ۲۰ دقیقه نباشد.

– بعد از صرف غذا ازخوردن آب نبات ، آدامس ، شیرینی و قهوه جدا خودداری شود.

– نمونه گیری راس ۲ ساعت بعد از شروع صبحانه انجام می شود.از اینرو حتما قبل از موعد مقرر در آزمایشگاه حضور داشته باشید.

– آزمایش حتماقبل از ساعت ۹ صبح شروع شود و از انجام آزمایش در ساعات دیرتر خودداری شود.

– نوشیدن آب درنتیجه اشکالی ایجاد نمی کند.

– ترجیحاً آزمایش های قند خون ناشتا و ۲ ساعت بعد از صبحانه را در یک روز انجام دهید.

HbA۱C : این آزمایش، متوسط قند خون سه ماهه را نشان می‌دهد. بنابراین هر سه ماه یک بار اندازه‌گیری می‌شود. نیاز به ناشتا بودن ندارد اما ترجیحا دو ساعت قبل از آزمایش، خوراکی میل نشود! قابل ذکر است که توسط پزشک ایرانی ساموئل رهبر، پزشک ایرانی در سال ۱۳۴۸ کشف شد و انقلابی در کنترل و درمان دیابت به وجود آورد.

CBC: نشان‌دهنده سلول‌های خونی هستند که از روی نتیجه آن می‌توان به کم‌خونی، غلظت خون، عفونت و… پی برد. از آنجا که در تفسیر درست HbA۱C، هر گونه تغییر در گلبول‌های قرمز خون ممکن است، موثر باشد، بنابراین هر سه ماه یک بار همراه HbA۱C  اندازه‌گیری می‌شود. این آزمایش نیاز به ناشتا بودن ندارد.

Urea,cr: اوره و کراتین، عملکرد کلیه‌ها را نشان می‌دهند. در شرایط عادی، سالی یک بار اندازه‌گیری می‌شوند و نیازی به ناشتا بودن ندارند.

AST,ALT,ALP: آنزیم‌های کبدی و مجاری صفراوی هستند ،که بالا رفتن‌شان ممکن است نشان از آسیب کبدی باشد. معمولا حداقل سالی یک بار اندازه‌گیری می‌شوند. نیاز به ناشتا بودن ندارند اما برای ALP (الکالاین فسفاتاز) بهتر است ناشتا باشید. بسیاری از داروها، دفع کبدی دارند، بنابراین یکی از شروط و یا ادامه مصرف این داروها، طبیعی بودن نتایج آنزیم‌های ذکر شده است.

TSH: عملکرد تیروئید از عوامل بسیار موثر در کنترل قتد خون است. موارد بسیاری دیده شده که کم کاری تیروئید، علت عدم موفقیت در درمان دیابت بوده، اما از دید درمانگر و دیابتی دور مانده است. بنابراین با انجام تست TSH، افراد از نظر بیماری‌های تیروئید غربالگری می‌شوند و در صورت مختل بودن نتیجه، پزشک آزمایش‌های تکمیلی مانند , Anti TPO , T۴ T۳درخواست می‌کند. این آزمایش‌ها مانند آزمایش ‌ TSH، هیچ کدام نیاز به ناشتا بودن ندارد.

LDL,HDL، کلسترول و تری‌گلیسرید: بالا بودن چربی‌های خون خطر بروز بیماری‌های مهمی از جمله بیماری‌های قلبی _عروقی، سکته مغزی، کبد چرب و … به هیمن دلیل لازم است افراد دیابتی سالانه چربی‌های خون را اندازه‌گیری کنند. برای آزمایش چربی‌های خون لازم است حدود ۱۰ تا ۱۲ ساعت قبل از آزمایش، ناشتا باشید البته آب بلامانع است.

U/A (آنالیز ادرار): این آزمایش، کلید تشخیص بسیاری از اختلال‌ها از جمله عملکرد کلیه‌ها، عفونت ادراری، سنگ کلیه، دفع پروتئین و … است. اگرچه انجام آن نیاز به ناشتا بودن ندارد اما بهتر است نمونه اول صبح اندازه‌گیری شود.

‌U/C: کشت ادرار، گاهی برای تشخیص قطعی عفونت و انتخاب آنتی‌بیوتیک مناسب، این آزمایش درخواست می‌شود. پزشکان بدون مرز:بهترین نمونه کشت ادرار و آنالیز ادرار، نمونه وسط ادرار است، یعنی ظرف آزمایش ادرار کمی بعد از شروع ادرار پرکنید. همچنین نیاز به ناشتا بودن ندارد.اگر این علائم را دارید، حتما آزمایش بدهید.

نحوه جمع آوری نمونه جهت کشت ادرار در نوزادان

درنوزادان و کودکان زیر دو سال باید ازکیسه های استریل شده مخصوص جمع آوری ادرار (urine bag)که متناسب با جنس کودک ( دخترانه یا پسرانه ) است، استفاده شود. این کیسه نباید بیش از ۴۵ دقیقه به مجرای ادرار متصل باشد و بعد از جمع آوری حدود ۱۵-۱۰ میل لیتر ادرار ، کیسه با دقت از محل اتصال جدا شود و داخل ظرف استریل کشت ادرار قرار گیرد.

آزمایشات انعقادی(PT,PTT)

– اگر این آزمایشات برای کنترل دوز دارو استفاده می شوند، نمونه گیری باید نیم ساعت قبل از دریافت دوز وارفاین ( برای تست PT) و هپارین ( برای تستPTT ) انجام شود.

– ترجیحا برای انجام این تست همیشه به یک آزمایشگاه مراجعه شود.

هورمون های تیروئیدی

– خون گیری باید قبل از مصرف دوز داروی روزانه انجام شود.

– در صورت تغییر دوز داروی مصرفی ، حداقل دو هفته پس از مصرف دوز جدید برای انجام آزمایش هورمون های تیروئیدی اقدام شود.

آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA)

– این آزمایش برای تشخیص زود هنگام بزرگی یا سرطان پروستات درخواست می شود و انجام آن از اواسط چهل سالگی به طور منظم و حداقل سالی یکبار توصیه می شود.

– یک هفته پیش از مراجعه به آزمایشگاه نباید معاینه پروستات و بیوپسی پروستات صورت گرفته باشد.

– یک هفته پیش ازانجام آزمایش نباید معاینه مقعد انجام شده باشد.

– رادیو تراپی و مصرف داروهایی نظیر تستوسترون می تواند موجب افزایش مقادیرPSA  گردد لذا در این موارد آزمایشگاه یا پزشک معالج را مطلع کنید.

– چهل و هشت ساعت پیش از انجام آزمایش نباید انزال یا مقاربت صورت گیرد.

– چهل و هشت ساعت پیش از انجام آزمایش نباید دوچرخه سواری کرد.

هورمون های زنانه

–      در مورد بررسی هورمون های زنانه نظیر استروژن ، پروژسترون ، FSH وLH توجه به دستور پزشک مبنی بر انجام آزمایش در روزهای خاصی از ایام عادت ماهیانه ضروری است.

پرولاکتین

نمونه گیری باید حداقل دو ساعت پس از بیدار شدن از یک خواب آرام و کافی باشد.

– استرس باعث نتایج بالای کاذب درآزمایش خواهد شد.

– در صورت استقاده ازداروی خاص آزمایشگاه را مطلع سازید.

بهتر است قبل از انجام آزمایش ، از فعالیت های بدنی مانند پیاده روی و ورزش خود داری نمایید.

لازم است که حداقل ۱۲ ساعت قبل از انجام آزمایش تماس جنسی و تحریک سینه خودداری شود.

کورتیزول وACTH

بیشترین ترشح این هورمون ها صبح و بهترین ساعت نمونه گیری ۸ صبح است . در صورت درخواست این آزمایش ها ساعت ۷:۳۰ صبح در آزمایشگاه حضور داشته باشید.

تست مانتو(PPD)

یک تزریق جزئی داخل جلدی است که واکنش در مقابل آن نشانه تماس با میکروب سل است و نیاز به تفسیر بالینی دارد

–      ۲۴تا ۷۲ ساعت بعد از تزریق نباید موضع را خارانده و از تماس آن با آب خودداری شود

دقت شود زمان خوانش تست که ۲۴ تا ۷۲ ساعت بعد ازتلقیح است با روزهای تعطیل تلاقی نکند

–      حتما خود فرد آزمایش دهنده باید برای خواندن نتیجه به آزمایشگاه مراجعه نماید تا قرمزی و سفتی محل تزریق بررسی و ثبت گردد